1- Şeker Hastalığı tamamen tedavi edilebilir mi ?
Şeker hastalığının tamamen tedavi edilmesiyle ilgili yöntemler ‘’pankreas nakli’, ‘pankreas adacık hücre nakli’ ve ‘insülin salgılayan kök hücre naklidir.
2-Pankreas vücutta nerede bulunur, görevleri nedir, Adacık hücresi nedir?
İnsan pankreası ortalama 80-90 gram ağırlığında olup karın boşlugunda midenin arka ve alt kısmında oniki parmak bağırsağı ve dalağın arasında yerleşmiştir. Pankreas hem sindirim sistemi ile ilgili olarak enzimler üretir hem de kan şekerinin düzenlenmesinde görevli hormonları yapar. Bu hormonlari üreten hücreler sindirim işlevi ile ilgili hücrelerini aralarında dağılmıs olarak adacıklar halinde bulunurlar. Bu adacıklara , keşfeden kisinin adına izafen “ Langerhans Adacıkları denmektedir. Bu adacıkların sayısı bir milyon civarında olup pankreasın ağırlığının % 1 kadarını oluşturur. Langerhans adacıkları içinde dört önemli hücre grubu vardır.
3-Adacık hücre nakli kimlere yapılabilir?
Adacık hücre nakli, Tip 1 diyabetli hastalar için yeni ve umut verici bir yöntem olmasına rağmen halen seçilmiş hastalarda uygulanan deneysel bir girişimdir.” İnsülin tedavisiyle bile hayatını sürdüremeyen Tip 1 diyabetliler, Oynak diyabeti olan, kan şekerinde denge sağlanamayanlar , Diyabete bağlı hızlı görme kaybı olan hastalar, Diğer tedavilerden faydalanamayan ve kan şekeri sık düşme gosteren hastalar, Böbrek nakli yapılmış olan şeker hastaları, Tip 1 diyabetli tüm hastalar , Pankreas adacık hücrelerinden insülin sekresyonu tükenmedikçe, Tip 2 diyabetikli hastalara genellikle nakil düşünülmez çünkü bu tür hastalarda insülin direnci vardır Adacık nakli 18 ile 65 yaş arası diyabetlilere yapılabiliyor. Çocuklarda, immunosupresif (Bağışıklığı baskılayan ilaçların ), uzun süreli kullanımının gerekliliği nedeniyle su an önerilmiyor.
4-Adacık hücre nakli amacı nedir?
Adacık hücre nakliyle uzun süreli, insülin bağımsız daha fizyolojik bir metabolik kontrol sağlamak ve hipoglisemiye duyarlılığı arttırmak hedeflenmektedir. Alıcıyı immün-supresif tedavinin potansiyel yan etkilerine maruz bırakmadan, graftın ömrünü uzatmaya ve fonksiyonelliğini korumaya yönelik araştırmalar halen sürmektedir.
5-Adacık hücre nakli rutin yapılıyor mu ?
Bu yöntem dünyada henüz araştırma amaçlı bir tedavidir. Pankreas adacık hücre nakli, her diyabet hastasına uygulanacak bir tedavi de değildir.
6- Pankreas adacık hücre nakli nasıl yapılır?
“Adacık hücre nakli için gereken pankreas kadavradan temin edilir. ‘Pankreas içinde dağılmış olan adacıklar 12 saat süren ve cerrahi, enzimatik ve mekanik işlemlerden geçtikten sonra hastanın karaciğerinin “kapı damarına” enjekte ediliyor. Adacıklar pankreasın içine değil karaciğere naklediliyor.Hastanın karaciğerine yerleşen adacık hücrelerinin bir kısmı ölür ama canlı olanları, o andan itibaren insülin salgılamaya başlarlar. Dolayısıyla da hastanın dışarıdan insülin enjekte etmesine ihtiyaç kalmaz. Adacık naklinin en zor kısmı adacıkların pankreas’tan cıkarılma yani “izolasyon” islemidir . Adacık izolasyonunu yapan ekibin tecrübesi izolasyonun, sonuc olarak ta nakil işleminin başarısını yakından etkiliyor. Nakil işleminin en kolay bölümü ise adacıkların hastanın vücuduna nakledilme islemi. Bu bölüm sadece 30-45 dakika sürüyor ve hastanın genel anestezi ile uyutulmasi bile gerekmiyor.
7-Adacık hücre nakli ne zamandan beri yapılıyor?
Pankreas ve adacık nakli ile diyabet tedavisi 1970 li yıllarda başlamasına rağmen 2000 yılına kadar ciddi bir başarıya ulaşılamamıstır. 2000 yılında Kanada’nın Edmonton şehrinde adacık nakli yapan araştırmacılar 7 hastada 2 nakil sonrasi 1 yıl süre ile insülin kullanımının ortadan kaldırılabileceğini gosterdiler. Bu calışma adacık nakli ile ilgilenen araştırmacı, doktor, hastalar ve aileleri icin insülinsiz bir yaşama ulaşılabileceğini gösteren en somut bir ilerleme oldu. Edmonton calışması ile bilinen arastırmadaki hastaların toplam sayısı 78 e ve izlem suresi 4 yıla ulaşmıştır. Çalışmanın başlarında nakil yapılan hastaların ancak % 10 u 5. yıla insülinsiz olarak olarak ulaşmıştır.
8-Edmonton protokolu nedir?
2000 yılında Kanada Edmonton şehrinde Adacık hücre Nakli sırasında Monoklonal antikorlar (Antitimosit globulin ) ve Sorolimus, takrolimusun kullanıldığı bir protokoldür.Önemi adacık hücre naklinde önceden kullanılan steroid, siklospurin gibi immunsupresiflere bağlı insülin direncinin bu yöntemde daha az olmasıdır.
9-Adacık naklinden başarı oranı nasıldır?
Ayrıca adacık naklinden sonra olguların yarısında 12-18 aylık bir süre ile insülinsiz bir yaşam olanağı sunabiliyor. Bazı olgular daha uzun bazıları ise kısa sürede yeniden insülin kullanımına geri dönüyor.
10-Adacık nakli neden tüm hastalarda uygulanamıyor?
Adacık naklinin başarılı olması, diger deyişle hastanın insülinsiz bir yaşama kavuşabilmesi için bir hastaya iki veya 3 kez adacık nakli yapılması gerekiyor. Bunun için gerekli sayıda pankreas ne yazik ki bulunamıyor. Adacıkların elde edildigi pankreas ölmüş vericilerden ölümden hemen sonra alınarak elde ediliyor. Adacık nakli icin bağışlanan pankreas sayısı ise ne yazik ki çok kısıtlı. Adacık naklınin tüm şeker hastalarına ulaşmasindaki ikinci büyük engel ise nakledilen adacıkların alıcının vücudu tarafindan reddedilmesini önlemek için kullanılan ilaçlarin olası yan etkileri. Bu etkiler zaman içinde ciddi olabiliyor örneğin enfeksiyonlara eğilim, kan ve lenf sisteminin kanserleri gibi.
11-Adacık nakli yapilan hastalar neden insüline geri dönüyor?
En başta gelen neden hücrelerin nakledildigi kişinin savunma sisteminin adacıkları yıkıma uğratması yani “ red” olayı. Tip 1diyabet hastalarında savunma sistemindeki otoimmünite diğer deyişle özel olarak adacıklara karsı önceden var olan hassasiyet bu red olayının daha hızlı ilerlemesine neden oluyor.
12-Şimdiye kadar Dünya’da kaç insanda adacık hücre nakli çalışması uygulandı, başarı oranı nedir ?2001 yılından sonra ABD'de 160 Kanada'da 50 hastaya modern yöntemle adacık nakli yapıldı. Bu hastalarda iki nakilden sonra, 10 hastadan sekizi bir yıl, yedisi üç yıl, beşi ise dört yıl insülinsiz olarak yaşamına devam edebiliyor. Bazı hastalarda insülinsiz yaşam olmasa bile, insülin ihtiyacı nakil öncesine göre azalıyor ve bu hastalarda kan şekeri kontrolü daha kolay sağlanıyor.
13- Tedavinin yan etkileri, olumsuz giden tarafları var mı? En önemli olumsuz yanı; nakledilen hücrelerin reddini önlemek için verilen ilaçların yan etkileri. Adacık naklinde en büyük sorun; bağışlanan pankreas sayısındaki mutlak azlık. ABD'de toplam 160 civarı adacık nakli yapıldı. Buna karşılık her yıl 30 bin civarında kişi şeker hastası oluyor.
14-Adacık hücre nakli nerelerde yapılıyor?
ABD’de Joslin diyabet merkezinde şu ana kadar 16 tip 1 diyabetli hastaya, 28 nakil yapıldı. Şu an ABD'de beş merkez, Kanada'da bir ve Avrupa'da ise dört merkez bu işle aktif olarak uğraşıyor..
15-Türkiye’de Adacık hücre nakli yapılıyor mu?
Türkiye’de Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji Kliniği bünyesinde İnsülin Adacık hücre Labaratuvarı bulunmaktadır. Henüz Türkiye’de insana adacık hücre nakli yapılmamıştır.Hayvan çalışmaları yapılmaktadır.
16- Adacık Hücre Nakli’nin Ortalama fiyatı nedir?
ABD’de pankreastan adacıkları elde etmek için 50.000 dolar ve diğer masraflarla maliyeti 100 bin dolar cıvarında.
KAYNAKLAR:
1-Pankreas Transplantasyonu, Kubilay Karşıdağ,190-205, Diabetes Mellitus 2009,Multidisipliner Yaklaşımla Tanı,Tedavi,İzlem,Editör:Ş.İmamoğlu
2-http://diyabetmerkezi.com/yeni_ufuklar.php
6-http://en.wikipedia.org/wiki/Edmonton_protocol
Yorumlar
Yorum Gönder