GLUKAGON NEDİR? NE İŞE YARAR?

GLUKAGONUN TARİHÇESİ

• 1923 Murlin & Kimball glukagonu keşfetti

• 1930 Murlin klinik ve fizyolojik özelliklerini tanımladı

• 1953 Staub ve arkadaşları glukagonu izole ederek saflaştırdı

• 1956 Bromer glukagonun amino asit dizilişini Belirledi

GLUKAGONUN BİYOKİMYASI

• Glukagon 29 a.a’den oluşan, tek zincirli bir polipeptid hormondur.

• Pankreasın alfa hücrelerinde üretilir.

• Alfa hücrelerinin salgı granülleri içinde depo edilir ve portal (karaciğer) dolaşıma salgılanır.

• Normalde açlık plazma glukagon düzeyi 30-150 pg/ml (4-45 pmol/L)’dir.

• Yarılanma ömrü 5 dakikadır.

• Etki başlama süresi 1-10 dak., total etki süresi 5-40 Dak

GLUKAGON SALGISINI STİMÜLE EDEN FAKTÖRLER:

• Hipoglisemi

• Açlık

• Adrenalin

• Egzersiz

• Asetilkolin

• Stres

• Dopamin

• Amino asitler

• Büyüme hormonu

• Düşük serbest yağ asidi

GLUKAGON SALGISINI İNHİBE EDEN FAKTÖRLER

• Hiperglisemi

• Keton cisimleri

• Yüksek serbest yağ asit düzeyi

• Serotonin

• İnsülin

• Östrojen

• Atropin

• Gebelik

• Beta blokerler

GLUKAGONUN FİZYOLOJİK ETKİLERİ

Glukoz metabolizması:

• Glikojenoliz ve glukoneogenez yoluyla glukoz üretimini arttırır.

• Glukoz dengesi açısından önemi en çok şu durumlarda belirginleşir:

• Besin alımı

• Açlık

• Egzersiz

• Neonatal dönem

• Diabetes mellitus

GLUKAGONUN FİZYOLOJİK ETKİLERİ

Yağ asidi ve Keton Cisim Üretimi:

• Glukagon ve insülin arasındaki ters etkiye dayananmekanizma sayesinde, açlık koşulunda karaciğerde glukoz üretimi arttırılır.

• Beyin ve çevre dokuları enerji gereksinimi için keton cisimleri yapılır.

• DM hastalığında glukagon ve insülin arasındaki dengenin bozulması hiperglisemi ve ketoasidoz gelişimine neden olur

GLUKAGONUN FİZYOLOJİK ETKİLERİ

Amino asit metabolizması:

• Glukagonun diyetle alınan proteinin kullanımı ve depolanmasında primer bir rolü olduğu düşünülmektedir.

Glukagon ve insülin salgılanması:

• Dışardan verilen glukagon insülin salgılanmasını uyarır.

• İnsülin ise endojen glukagon salgısını baskılayabilir. Glukagonun bu insülinotrofik etkisi beta hücrelerinin insülin salgılama kapasitesini ölçmeye yarayan bir testin geliştirilmesini sağlamıştır (Glukagon C Peptid testi).

GLUKAGONUN FİZYOLOJİK ETKİLERİ

• Mide: Mide tonusunu, motilitesini ve asit salgısını inhibe eder. 0.25 mg’dan yüksek dozlarda mukus sekresyonunu arttırır.

• Duodenum: Tonus, motilite ve salgıları inhibe eder.

• İnce bağırsak: Tonus ve motiliteyi inhibe eder,salgıları arttırır.

• Kalın bağırsak: Tonus ve motiliteyi inhibe eder.

• Safra yolları: Safra üretimini ve salgı akımını arttırır.Oddi sfinkterini gevşetir.

• Pankreas: Pankreasın ekzokrin salgılarını inhibe eder.Pankreas sfinkterini gevşetir.

• Kalp: Kalbin atım sayısını ve kasılma gücünü arttırır.

GLUKAGONUN FİZYOLOJİK ETKİLERİ

• Glikojenoliz

• Glukoneogenez

• Lipoliz

• Ketogenez

• İnsülin salgılanması

GLUKAGONUN HİPOGLİSEMİDE KULLANIMI

• Enjeksiyon yolu: s.c, i.m, i.v

• Dozu: Erişkinler 1 mg 25 kg üstünde çocuk 1 mg 25 kg altında 0.5 mg veya 20 μg/kg

• Yan etkiler: bulantı, kusma

GLUKAGONUN KULLANIM ALANLARI

• Hipoglisemi tedavisi

• C-peptid testi

• Beta bloker zehirlenmelerinde

• Motilite inhibitörü olarak gastrointestinal sistemin radyolojik tetkikleri, safra yollarının  radyolojik tetkikleri, karnın diğer görüntüleme yöntemleriyle tetkiki, endoskopik tetkikler

GLUKAGONUN ENDİKASYONU

• İnsülin tedavisi gören diyabetli hastalarda oluşabilen ciddi hipoglisemik reaksiyonların tedavisinde endikedir.

GLUKAGONUN KONTRENDİKASYONLARI

Glukagon veya yardımcı maddelerin herhangi birine aşırı duyarlılığı olanlarda kontrendikedir.

GlucaGen feokromositomada kontrendikedir.

GLUKAGONUN YAN ETKİLERİ

• Özellikle 1 mg’ın üstünde nadiren bulantı ve kusma görülebilir.

• Toksisite bildirilmemiştir.

• Glukagon protein yapılı olduğu için teorik olarak aşırı duyarlık olasılığı mevcuttur

GLUKAGON – ÖZEL UYARILAR

• Glukagonun insülin ile antagonist etkiye sahip olduğu unutulmamalıdır.

• Diyabetli hastalarda endoskopi veya radyografi yapılırken Glucagen 1 mg. kullanılacaksa, dikkatli olmalıdır.

• Çözündükten sonra solüsyon içinde iplikçikler veya partiküller görülürse, preparat kullanılmamalıdır.